e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Hegar, Friedrich Heiligenberg, Berthold von  Heidi Ils raquints «Heidi's Lehr- und Wanderjahre» (1880) e «Heidi kann brauchen, was es gelernt hat» (1881) da Johanna Spyri (Johanna Louise Heusser), publitgads en numerusas ediziuns e translaziuns en passa 50 linguas, figureschan tr. ils raquints per uffants ils pli famus en Svizra ed en il mund insumma. Cun la figura da Heidi n'ha Spyri betg mo creà in uffant da la natira, mabain era ina sort da buna diala. Ella associescha la vita simpla sin l'alp cun ina vita en accord cun la natira, sanadaivla, allegra e plain amur, la vita citadina cun ina vita en dischaccord cun la natira, malsauna e caracterisada da cumportaments artifizials. Il vitget e l'alpetta da l'Alp-Öhi en ils raquints da Heidi represchentan il tipic maletg da la Svizra ch'ha contribuì al mitus d'in pajais, nua ch'ils umans vivan en tutta innocenza en l'aria pura alpina. Las cuntinuaziuns da l'istorgia da Heidi, scrittas d'auturs sco Charles Tritten («Heidi Grows Up», «Heidi's Children»), ma surtut las numerusas adattaziuns per film e televisiun, radio e tribuna, dattan perditga dal grond success da Heidi. Il film da dissegns animads per exempel, realisà en il Giapun il 1974, è vegnì emess en l'entir mund. Il film american, registrà en l'Engiadina il 1937, ha fatg da l'aclaun Grevasalvas sur il Lej da Segl la regiun classica da Heidi che vegn era commerzialisada per intents turistics. Era Maiavilla e ses conturn, nua ch'ins crai da disponer cun Guscha dal model per il vitget e l'alpetta da Heidi, vulan però  profitar da l'effect da reclama da quella figura. Il 1953 han ins installà a la via da Maiavilla vers il Pass da S. Gliezi ina funtauna da Heidi, realisada da Hans Walt-Koller. Il 2005 ha il musical «Heidi» gì premiera mundiala a Riva. Litteratura: C. Gros, H. de Dörfli ou la Suissesse missionaire de la pureté alpestre, en: Terres de femmes, catalog d'expos. Genevra/Conches, 1989, 250-89; H., Karrieren einer Figur, edì dad E. Halter, 2001; Heidis Land [film], reschia: M. Bolay Arnold e.a., 2001; H., un mito della montagna, catalog d'expos., Turin, 2004; Johanna Spyri und ihr Werk - Lesarten, 2004. Rosmarie Zeller  Hegar, Friedrich Heiligenberg, Berthold von  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: