e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Assicuranza per vegls e survivents (AVS) Associaziun da vischnancas burgaisas grischunas (AVB)  Associaziun da mastergnants Mastergnants en professiun cumplaina cumparan fin enturn il 1900 quasi mo a Cuira, Tavau, Tusaun, Roveredo e Glion (Artisanat). La scolaziun professiunala è restada facultativa fin a l'entrada en vigur da la lescha chant. per emprendists l'atun 1920. Suenter la dissoluziun da las mastergnanzas (1841) èn ils fravis s'organisads sco emprims a Cuira en ina societad il 1842. Quell'uniun è sa sviluppada en il decurs dals decennis a l'Associaziun da mastergnants da Cuira, la piuniera per l'entir Grischun. Ella organisava la scolaziun dals emprendists da Cuira, ed il 1886 ha ella manà tras ils emprims examens da mastergnants professiunals. Enturn il 1900 era la branscha dal mastergn s'etablida en tut il Grischun. 21 onns suenter la fundaziun da la Societad svizra da mastergnanza (1879) è vegnida fundada la Societad grischuna da mastergnanza a Cuira (cun secziuns a Cuira, Tavau ed Arosa) che tgirava, suenter ina greva partenza, ils examens d'emprendissadi finals. Il 1904 è vegnì instituì il secretariat da mastergnanza che dumbrava il 1910 gia nov secziuns localas, 16 associaziuns professiunalas e 1'159 commembers. Dapi il 1913 reunescha l'Uniun grischuna da commerzi e d'industria cun sia suprastanza, la Chombra da commerzi dal Grischun, o.t. ils manaschis d'industria e da commerzi e las interpresas da servetsch. Dapi il 1953 è l'Associaziun da mastergnants commembra da l' Associaziun da las uniuns economicas grischunas. Il 2004 dumbrava il Grischun 34 societads da mastergnanza e 35 associaziuns professiunalas. La diversitad dal Grischun sa reflectescha en l'existenza dad associaziuns da mastergnants confessiunalas, p.ex. la Societad da lavurers e mastergnants catolica S. Giusep, fundada il 1870 a Cuira. L'Uniun da mastergnants da Mustér (fundada il 1878 sin iniziativa da Casper Decurtins e.a.) aveva declerà sco intent l'instrucziun professiunala ed il sustegn en cas da malsogna; ella recepiva sco comm. mastergnants e scolasts sut 40 onns "cun perfetga sanadad", attestada dal medi. Las associaziuns confessiunalas han pers en ils davos decennis lur influenza sin il milieu cat. en dissoluziun. Litteratura: Gas. Rom., 1874 nr 3; 1883, nr 5; E. Piaget, 100 Jahre Handwerker- und Gewerbeverein Chur, 1842-1942, 1942; 75 Jahre Bündner Gewerbeverband 1900-1975, 1975; A. Seeli, Handwerk in Graubünden, 2004. Adolf Collenberg  Assicuranza per vegls e survivents (AVS) Associaziun da vischnancas burgaisas grischunas (AVB)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: