e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Passugg Patnal [Padnal]  Pasturs Las trais incumbensas fundamentalas d'in pastur èn: 1. manar ils animals, tenor las directivas da las autoritads, sin las pastgiras (ed evtl. en ils guauds determinads per la pasculaziun) e puspè turnar cun la scossa en il vitg; 2. tegnair davent ils animals da funs esters; 3. proteger ils animals da blessuras e dad accidents mortals. Il pastur com. vegniva emploià per il solit d'ina communitad u dal gremi directiv d'ina tala per ina stagiun u per in onn. En cas da donns stueva il pastur indemnisar il possessur da l'animal tenor la grevezza da la culpa. Al pastur vegnivan affidads ils pli differents animals: aucas, chauras, pors, nursas, arments e chavals. En questa professiun pauc spezialisada eran represchentadas tut las gruppas da vegliadetgna: dal giuven chavrer sur il pastur da vatgas pli attempà fin al nurser vegliurd. En mancanza da pasturs indigens vegnivan engaschads pasturs esters. Inquala vischnanca surdava la lavur da pertgirar animals pitschens ad in abitant basegnus, al qual ella garantiva uschia in modest gudogn. La paja (en natiralias u daners) sa basava sin il dumber d'animals affidads al pastur. En il 19. tsch. è sa sminuida plaunsieu la pasculaziun com. e cun quai era il basegn da pasturs. Il mitus dal pievel (alpin) da pasturs, naschì en il 18. tsch. e derasà fin viaden il 20. tsch., sa basa plitost sin il maletg dal signun (Fameglia d'alp) che sin quel dals pasturs communals. Litteratura: L. Carlen, Das Recht der Hirten, 1970; Erfundene Schweiz, edì da G.P. Marchal, A. Mattioli, 1992; M. Weishaupt, Bauern, Hirten und "frume edle puren", 1992. Anne-Lise Head-König  Passugg Patnal [Padnal]  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: