e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Spargnapani [Spargnapane] Spegnas, Gion Not [Otto]  Spazzachamins Derasads en il Mesauc ed en la Val Calanca. Las raschuns per emigrar temporarmain a l'ester eran per els las medemas sco per il Schuobacheclers: la miseria economica, la mancanza da pussaivladads da gudogn, fam. cun blers uffants. Ils mattatschs dad 8-15 onns lavuravan en gruppas da dus fin trais per in patrun sut cundiziuns extremas e privlusas, e quai dal tard atun fin viaden la primavaira, o.t. en Italia, Frantscha, Germania, Austria ed Ollanda. Spazzachamins da la Val Mesauc èn vegnids a Vienna a bainstanza e renum social (titulads sco aristocrats dals spazzachamins) ed han per part era prendì domicil en quella citad. L'organisaziun da la mastergnanza a Vienna è stada presidiada dal 1775-1860 adina da maisters da Soazza u da Roveredo. Tr. il 1650 ed il 1826 èn doc. a Vienna exclusivamain maisters da Soazza sco "Hofrauchfangkehrmeisters" imperials ch'avevan il monopol per ils chamins d'edifizis da l'administraziun imperiala. En il 19. tsch. èn doc. spazzachamins adina pli giuvens (mattatschs da 7-8 onns). A partir da ca. l'onn 1850 ha alura l'obligatori da scola limità fermamain lur temp d'absenza da chasa, ed il 1914 è la lavur per spazzachamins en la vegliadetgna da scola vegnida scumandada. Era il Tessin enconuscha questa tradiziun dals "uccelli neri". Litteratura: L. Bühler, Die Bündner Schwabengänger und die Tessiner Kaminfegerkinder, en: SAVk, 80/1984, 165-82; C. Santi, Emigrazione degli spazzacamini mesolcinesi, en: BSSI, 2002, 325-55. Adolf Collenberg  Spargnapani [Spargnapane] Spegnas, Gion Not [Otto]  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: