Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents ForcolaFrà Giatgen da San Luigi lemma sequent

Fotografias
Il svilup da la fotografia en Svizra è vegnì marcà fermamain da las Alps, surtut dal Grischun situà en las Alps Centralas. L'avertura scientifica e turistica da las regiuns alpinas ha cumenzà a sa sviluppar, sco la fotografia, en il 19. tsch. ed ha sveglià la percepziun da la Svizra a l'intern ed extern dal pajais. La fotografias da cuntradas da Romedo Guler (1836-1909) dal 1855 èn prob. las pli temprivas dal Grischun. Ils emprims ch'han fotografà las muntognas èn stads viagiaturs innovativs, perscrutaders ed alpinists da l'exteriur, sco Jules Beck (1825-1904) e Vittorio Sella (1859-1943). Pir pli tard è la fotografia vegnida commerzialisada, l'emprim puspè tras esters sco il Brit William England (1816-96) ed il Tudestg Giorgio Sommer (1834-1914). L'Alsazian Adolphe Braun (1812-77) ha offert cun grond success sias fotografias en catalogs da vendita. Fotografs e firmas da la Svizra, domiciliadas ordaifer il Grischun, han provedì era il martgà, p.ex. Auguste Garcin (activ fin il 1864) e Georges Charnaux (1864-1939) a Genevra, Johann Anton Gabler (1833-88) ad Interlaken u Traugott Richard, Photoglob (1889 fin oz), ils frars Wehrli (1897-1924) e Jean Gaberell (1887-1949), etablids en la regiun da Turitg.
Ulteriurs fotografs han alura avert affars en il Grischun ed han producì, ultra dals purtrets usitads realisads en il studio, era fotografias da cuntradas. Il 1863 ha avert p.ex. Alexander Flury (1825-1901, da Saas) ses studio da fotografia a Puntraschigna. El ha promovì sco alpinist il turissem cun sias impressiuns da las muntognas. Romedo Guler (1836-1909, da Claustra) aveva studios a Tavau, Cuira, S. Murezzan e Turitg. Auters possessurs da studios eran Felix Huonder (1886-1960, da Mustér), Anna Friedel, Andreas Pedrett (1892-1977, a S. Murezzan), Emil Meerkämper (1877-1948), Otto Furter (a Tavau), Jules Geiger (1898-1987, a Flem) e Lisa Gensetter (* 1925, da Tavau).
La percepziun da las Alps grischunas è vegnida influenzada dal stil individual d'intgins fotografs, sco p.ex. Christian Meisser  (1863-1929) e Domenic Mischol (1873-1934, ad Aschera). Albert Steiner, a S. Murezzan (1877-1965) ha gì grond success cun sias fotografias da l'Engiadina. Actualmain transmettan Guido Baselgia (* 1953), Lucia Degonda (* 1955) e Florio Puenter (* 1964) atgnas impressiuns en maletgs fascinants.
Sco dapertut en Svizra ha il purtret fotografic substituì en ils onns 1860 il purtret malegià era en il Grischun. Johann Israel Darms, Emil Ohlenschlager (1858) e Gebhard Gisinger (1859) han cumenzà a realisar tals gia vers la fin dals onns 1850. Els sa chapivan anc sco "picturs e fotografs". Cun l'ir dal temp è s'etablida la professiun dal fotograf. Intgins dals fotografs curunads da success han fundà atgnas interpresas ch'han existì vinavant era suenter lur mort, p.ex. Romedo Guler, Carl Anton Lang (1851-1911), Lienhard & Salzborn, Johann Feuerstein e Ludwig Heinze (1876-1951). Ils successurs han surpiglià quests affars per part ens. cun l'archiv. Auters fotografs han doc. il svilup tecnic, sco Anton Rudolf Reinhardt (1866-1919, Cuira) la construcziun da la Viafier da l'Alvra, Ernst Brunner (1901-1976), Emil Brunner (1908-1995) e Jakob Tuggener (1904-1988) la vita e la cultura en il Grischun. Ina part impurtanta a l'istorgia da la fotografia dal Grischun han contribuì era amaturs engaschads sco Rudolf Zinggeler (1864-1954), Walram Derichsweiler, Paul Scheuermeier, Richard Weiss, Elizabeth Main (1861-1934), Anton von Rydzewski ed artists renumads sco Ernst Ludwig Kirchner e Giovanni Segantini. Las numerusas fotografias privatas èn medemamain ina funtauna impurtanta davart l'istorgia da la fotografia e dal Grischun.


Archiv:
Acult d'Engiadin'Ota, Samedan; ASGR; BCUF; Bibl. da documentaziun, S. Murezzan; Bibl. da documentaziun, Tavau; Bibl. Jaura, Valchava; BN-CG; BSPF; Chasa da cultura Rosengarten, Crusch; FSF; MEL; MN; Museum Alpin Svizzer, Berna; Museum Berry, S. Murezzan; Museum local, Arosa; Museum Regiunal Surselva, Glion; Pierre Badrutt, Filisur; Relasch Gisep (Società Storica), Poschiavo; StAAG; Tgira da monuments dal Grischun, Cuira; Verein Cronica, Cuira; ZBZ-GS.

Litteratura:
J. Hunziker, Das Schweizer Haus 3, 1905; H. Hiltbrunner, Graubünden, 3 ts, edì da C. Meisser, 1927-28; H. Brockmann-Jerosch, Schweizer Volksleben 1, 1929, XXIX, 42-80, fotogr. nrs 108-213; W. Kern, Graubünden, 2 ts, 1944-46; C. Simonett, Die Bauernhäuser des Kantons Graubünden, 2 ts, 1965-68 (1983-872); Bündner Fotografen, edì da P. Hugger, 1992; „Du grosses stilles Leuchten“: Albert Steiner (1877-1965) und die Bündner Landschaftsphotographie, edì da B. Stutzer e.a., 1992; Im Licht der Dunkelkammer: die Schweiz in Photographien des 19. Jahrhunderts aus der Sammlung Herzog, 1994; Grauer Star: junge Bündner Fotografie, edì da B. Stutzer e.a., 2000; M. Florin, Die Bündner Belle Epoque in Fotografien: das Fotoatelier Lienhard & Salzborn in Chur und St. Moritz, 2004; P. Badrutt, Die ersten Bündner Photographen im Engadin von 1860 bis 1875, en: Bü. Kal., 2006, 111-17; F. Giger, Das Bildarchiv des DRG, en: BM, 2008, 449-66; S. Grieder, Bündner Berge - per Zufall entdeckt oder mit Absicht gesucht, 2009; P. Herzog, Zur Frühgeschichte der Photographie in der Schweiz, 2009.

Pierre Badrutt, Ricabeth Steiger

lemma precedents ForcolaFrà Giatgen da San Luigi lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: