e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Brandis, Wolfhart V von Branger, Erhard  Brandis, [von] Famiglia nobla dal 13.-16. tsch., originara da l'Emmental e prob. parentada cun ils signurs von Lützelflüh, menz. ca. 1120-61. En il 13. tsch. possedevan ils B. proprietads en la part sura e centrala da l'Emmental, enturn il chastè da B. en vischinanza da Lützelflüh. En il 15. tsch. èn els daventads impurtants per il Grischun, suenter avair surpiglià ina gronda part dals bains e dretgs dals conts von Werdenberg-Sargans. Lur pretensiuns sa basavan sin la lètg da Wolfhart I cun Agnes von Montfort-Feldkirch, vaiva da Hartmann von Werdenberg-Sargans. Il 1391 han ils figls da Wolfhart, Ulrich Thüring (1375-1408/09) e Wolfhart IV, survegnì, l'emprim en furma da pegn, il signuradi da Blumenegg da lur mezs frars fermamain indebitads. Alura èn suandads il contadi da Vaduz (1399), ils signuradis da Sonnenberg en la Val Druschauna (1412) e da Schellenberg (1416). L'ultim acquist pli grond ha fatg il 1437 Wolfhart V cun ina part d'ierta al signuradi da Maiavilla ed al chastè da Marschlins. Pauc temp pli tard ha el cumenzà a liquidar sias proprietads bernaisas. Sco quai che ses antenats han fatg cun Berna, èn era el e surtut ses figl Ulrich s'arranschads cun lur vischins pussants, ils Austriacs, senza però rumper las relaziuns tradiziunalas cun Berna. Vers la fin dal 15. tsch. è la fam. vegnida pli e pli en difficultads economicas e politicas ch'han culminà en la gronda sconfitta cunter ils Confederads en la Guerra svabaisa (1499). Il 1509 ha Johannes, il davos represchentant da la fam., vendì il signuradi da Maiavilla a la Trais Lias, il 1510 ils signuradis da Schellenberg, Vaduz e Blumenegg a ses nev Rudolf von Sulz. Litteratura: P. Bütler, Die Freiherren von B., en: Jahrbuch für schweizerische Geschichte, 36/1911, 2-151 (cun tav. geneal.). Martin Leonhard  Brandis, Wolfhart V von Branger, Erhard  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: