e-LIR / Lexicon
Assistenza e-LIR
Contact
Publicaziun
Sponsurs
|
Lexicon Istoric Retic (LIR)
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Boier
Il boier (carnifex, anger) ha ses origin istoric en ils rituals d'unfrenda precristians. Dal caracter sacral è restà mo il tabu negativ. Ils boiers valevan sco "dischonests" causa lur proximitad a la mort ed a la magia. Els e lur uffants na pudevan entrar en nagina confraternitad (religiusa), na dastgavan occupar nagin uffizi d'onur e maridar sulettamain persunas "dischonestas". En baselgia ed en ustaria sesevan els dapersai, e lur chasa era isolada da las autras. Il 1489 è il maister da giustia episcopal daventà l'uffizial municipal e pli tard l'uffizial da las Trais Lias per las dretgiras senza agen boier e per la Vuclina. Ses simbols d'uffizi eran la spada ed il mantè cotschen. Durant ses viadis da servetsch al vegniva savens refusà dunsena ed albiert, e la Dieta da las Trais Lias aveva da smanatschar adina puspè ils ustiers cun multas. Sper la paja fixa avevan il boier e ses gidanter ina tariffa per mintga acziun (execuziun, tortura, e.a.). Las execuziuns da vagants, il mantè ed ils tschains da locaziun a Cuira (en la Scharfrichtergasse) pajavan las Trais Lias. Il 1846 ha gì lieu la davosa execuziun, il 1850 è l'uffizi vegnì abolì. Il boier pratitgava savens illegalmain scharlatanaria e sa deditgava a la medischina.
Archiv:
MR, inventari.
Litteratura:
P. Tuor, Co dertgavan nos babuns sur malfatgs?, en: Ischi , 9/1907, 80 s.; M. Schmid, Die Geschichte des Bündner Scharfrichters, en: BM, 1915, 413-19; F. Pieth, Das Scharfrichterpatent gemeiner drei Bünde vom Dezember 1760, en: BM, 1957, 65-69.
Adolf Collenberg
© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.
| |
|
Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail:
|
|
Bogns