Carschenna

CAS

A l'entsch. dal 19. tsch. ha inizià la producziun uffiziala da chartas cun numerusas ovras cartograficas chant. ad ina scala engrondida. Dal 1845-64 è vegnida realisada sut la direcziun dal Genevrin Guillaume-Henri Dufour la «Topographische Karte der Schweiz» cun 25 fegls (scala 1:100'000). Las represchentaziuns eran bler pli cleras che tut las anteriuras chartas da las Alps. A partir dal 1870 èn cumparids ils emprims fegls da la segunda ovra cartografica uffiziala da la Svizra, il «Topographischer Atlas der Schweiz», realisà sut la direcziun da Hermann Siegfried. Las emprimas trais chartas, tschernidas dal CAS sco chartas da territoris dal club, resguardavan la regiun dal Tödi (1863/64) sco era ils glatschers dal Trift e dal Rodan. La gruppa da muntognas tr. il Lucmagn e la Greina, represchentada il 1865 da Rudolf Leuzinger a la scala 1:50'000, cun reliev brin sumbrivà, è l'emprima charta a reliev dal CAS stampada en sis colurs.
Il 1897 ha la secziun Rätia dal CAS incumbensà Hans Jenny d'elavurar ina charta panoramica dal Calanda. Ils Grischuns Johann Wilhelm Fortunat Coaz e Leonz Held han creà div. fegls per la Charta Dufour resp. per la Charta Siegfried. Ils fegls da Lantsch, Suagnign e Tarasp, elavurads da Leonz Held, appartegnan - per quai che reguarda l'equiliber dal cuntegn e la bellezza da la represchentaziun - a las ovras cartograficas las pli exemplaricas.
Elements innovativs en la producziun da chartas geograficas cumparan en l'emprima charta da scola dal 1896. La concretisaziun plastica - in element impurtant sper la registraziun puramain geometrica da la surfatscha da la terra - ha avert novas portas a las chartas tematicas per scola u turissem. Il 1902 ha Hermann Kümmerly preschentà ina charta da paraid per las scolas dal chantun Grischun, realisada cun in grond effect en la profunditad. Ulteriuras chartas tematicas èn vegnidas elavuradas per incumbensa da la Viafier retica e da div. lieus da cura: chartas per turas da skis (scala 1:50'000) da Claustra (1919), da l'Engiadin'Ota (1920) u da Sedrun (1928). En quel decenni èn cumparidas ultra da quai chartas d'excursiuns (Surses, 1923) e chartas geologicas (Arosa, 1922). Il 1913 è cumparida ina charta da reliev aquarellada dal Parc Naziunal Svizzer. Chartas geograficas servivan era ad intents politics, p.ex. «La catena mediana delle Alpi» (cumparida il 1940 a Milaun cun nums locals italianisads), tenor la quala ils faschists tal. resguardavan ils chantuns Vallais, Grischun e Tessin sco parts futuras da l'Italia.
En il 20. tsch. è ha la cartografia sa sviluppada fermamain grazia a novas tecnicas da registraziun cun agid da la fotografia a vista d'utschè (fotogrammetria) e la tecnica digitala. Las basas da la Swisstopo (chartas a pliras scalas) u il plan da survista chant. (scala 1:10'000)  permettan da transponer en las chartas datas sco l'inventari da la natira e da la protecziun da las auas, planisaziuns localas u vias da viandar. Cun chartas altimetricas pon ins calcular l'inclinaziun da spundas (p.ex. sco basa per pajaments da subvenziuns a l'agricultura), far analisas da la visibilitad u represchentaziuns traidimensiunalas.
 

Carschenna

CAS