e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Chatscha Chaus feudals da la Lia Grischa  Chauma generala Chauma naziunala dals lavurers svizzers dals 12 fin ils 14 da nov. 1918, provocada tras la miseria materiala da numerusas fam. da lavurers en consequenza da l'Emprima Guerra mundiala. L'appel a refurmas concerneva o.t. l'elecziun dal Cussegl naz. tenor proporz, il dretg da vuschar da las dunnas, l'emna da 48 uras ed in'assicuranza statala per vegls e malsauns. Ma la politica uffiziala ha tardivà da promover talas refurmas, e suenter ch'il stadi ha mobilisà truppas militaras per mantegnair l'urden a l'intern dal pajais ha il Comité dad Olten, ina giunta dals lavurers svizzers, proclamà la chauma generala. En il Grischun han lavurers da la VR e da las VFF, tipografs ed ina part dals manaschis privats, o.t. a Cuira ed a Tavau, suandà l'appel a la chauma. Ils chamaders èn vegnids stigmatisads da la pressa burgaisa sco provocaturs e revoluziunaris. Gia ils 12-11-1918 ha la Regenza grischuna mobilisà la cumpagnia II/18 dal landsturm per "garantir la segirezza". Ils 14 da nov. ha il Cussegl grond relaschà ina resoluziun adressada al pievel grischun, en la quala el ha appellà ils lavurers da turnar a lur plazza da lavur, essend l'urden democratic periclità. Il medem di èn set lavurers e politichers vegnids mess en praschun a Cuira, tr.a. Christian Albert Hitz-Bay ed il secretari dals lavurers, Ernst Ottinger, ed a Tavau han ins arrestà l'advocat Moses Silberroth; els èn dentant vegnids remess en libertad anc la saira, suenter massivas protestas d'ina gronda fulla da lavurers. La chauma è vegnida terminada ils 14 da nov. a mesanotg. Plirs lavurers participads han pers lur plazza. Ina tentativa da relaschar il plevon da la citad da Cuira, Paul Martig, ch'aveva simpatisà cun ils lavurers, ma appellà da renunziar a la violenza, n'ha betg gì success. Ils postulats dals lavurers èn alura vegnids realisads successivamain. Litteratura: W. Gautschi, Der Landesstreik 1918, 1968 (1988³); M. Bundi, Arbeiterbewegung und Sozialdemokratie in Graubünden, 1981, 48-52; P. Aerne, "Eine Hetze gegen die Religiös-Sozialen"? - Der Landesstreik von 1918 in Graubünden und die religiös-sozialen Pfarrer, en: BM, 2007, 39-57. Martin Bundi  Chatscha Chaus feudals da la Lia Grischa  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: