e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Ardüser, Hans Ardüser, Johann  Ardüser, Hans * 1557 a Tavau, † suenter il 1614 prob. a Tusaun, ref., da Tavau e vischin da Lantsch. Figl da Hans. ∞ Menga n. Malet, da Lantsch. Scola da lat. a Cuira 1570, studi da preditgant (interrut) a Turitg, curts segiurns tar ils picturs Moritz e Jörg (Frosch) a Feldkirch e tar il pictur Franz Appenzäller a Cuira. Scolast, poet e pictur (furmaziun autodidactica). Autur da la «Rätische Chronik» che tracta il temp dal 1572 fin il 1614, da biografias (stampadas il 1598) e da chanzuns spiritualas («Alerlei Geistliche [...] nüwi Lieder», 1613). En sia autobiografia, che tanscha fin il 1605, descriva A. sia vita da pictur ambulant (la stad) e da scolast a Maiavilla, Lantsch, Suagnign, Scharons e Tusaun (l'enviern). Da las passa tschient picturas muralas, realisadas en var 45 vischnancas e menz. en quest'ovra, èn conservadas ca. 20 en il Grischun: descripziuns naivas popularas cun preschentaziuns biblicas ed allegoricas e cun in ritg decor architectonic, cumpilà da cudeschs e models e cumponì cun inschign, applitgadas tr.a. a la Chasa Tscharner (1584) a Giuvaulta, al Schlössli (1588-91) a Parpan, a la baselgia cat. (1597) da Tumegl, a la Chasa Gees (1605) a Scharons ed a la Chasa Capol (1614) ad Andeer. Litteratura: A. Wyss, Hans A., en: Unsere Kunstdenkmäler 24/1973, nr 3, 171-84; Feller/Bonjour, Geschichtsschreibung 1, 236 s.; P. Zinsli, Der Malerpoet Hans A., 1986; BLSK, 39-41 (cun bibliogr.). Alfred Wyss  Ardüser, Hans Ardüser, Johann  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: