e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Constituziuns grischunas Conzett, Conrad  Contract federal Suenter il culp da stadi malreussì dals 4-1-1814 a Cuira e la decisiun dals monarcs alliads da betg tolerar la separaziun dal Grischun da la Confed., èn ils Grischuns sa participads activamain a l'uschen. Dieta lunga (salvada a Turitg dals 6-4-1814 enfin ils 31-8-1815) ed han acceptà ils 9-9-1814 il Contract fed. revedì. La part cat. dal Grischun, che temeva in'avugadia confessiunala ed ina perdita dals vegls privilegis, ha dentant smanatschà durant la cussegliaziun davart la nova Const. chant. cun la secessiun, per cas che las libertads e las paritads confessiunalas na vegnissan betg garantidas. La Const. chant. includeva las garanzias pretendidas ed è vegnida approvada ils 12-11-1814 cun ina maioritad da 45 plis (senza resalvas) cunter 18 plis (negativs u affirmativs, cun resalvas). Cun quai era decidì l'avegnir dal Grischun sco part integrala da la Confederaziun. Ils 20-3-1815 han ils alliads approvà la furma futura da la Confed., ed ils 27-5-1815 ha la Dieta confed. a Turitg acceptà la decleraziun dal Congress da Vienna. Ils 7-8-1815 han ils 22 chantuns engirà a Turitg il nov Contract federal. La nova Confed. consistiva d'ina allianza federativa da stadis (chantuns suverans). Il Contract fed. dal 1815 cumpigliava 15 artitgels che cuntegnevan tr.a. in scumond d'allianzas cuntrarias a l'intent general da la Confed., l'obligaziun da metter a disposiziun contingents da truppas militaras a l'armada fed., la participaziun dals chantuns als custs cuminaivels e la delegaziun d'in mess per chantun a la Dieta confederala. Las anteriuras Terras subditas n'èn betg vegnidas restituidas al Grischun; davart guerras e pasch decideva sulettamain la Dieta confed. ch'era medemamain responsabla per la politica exteriura. Litteratura: A. Collenberg, Die de Latour von Brigels in der Bündner Politik des 19. Jahrhunderts, 1982, 43-66; Metz, Graubünden 1, 195-222, 609 s.; C. Maranta Tschümperlin, Graf Johann von Salis-Soglio und der konservative Umsturzversuch 1813/14 in Graubünden, en: JHGG, 1999, 119-214; HbBG 3. Adolf Collenberg  Constituziuns grischunas Conzett, Conrad  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: